Er is veel aandacht voor leesvaardigheid omdat uit onderzoeken blijkt dat het niveau van leerlingen zorgwekkend laag is. Onder ander is taalvaardigheid een belangrijke factor bij studiesucces.
Elke docent is een taaldocent
Vakinhoud wordt verwoord via taal. Als een vakdocent in lessen niet alleen focust op vakinhoud, maar ook werkt aan taalvaardigheid, zullen leerlingen de lesstof gemakkelijker opnemen.
Elk vakgebied heeft zijn eigen manieren van denken en vaktypische tekststructuren. Het voortgezet onderwijs bereidt leerlingen voor op een studie en taalvaardigheid is van groot belang om succesvol te studeren. Ook in het privé domein is het belangrijk om informatieve taal goed te kunnen begrijpen. Docenten van niet-taalvakken hebben dus een belangrijke rol in het ontwikkelen van taalvaardigheid.
Wat hebben docenten nodig om aan taalvaardigheid te werken
Er zijn veel initiatieven die proberen iets aan taalvaardigheid te doen. Veel richten zich op lezen, en scholen besteden steeds meer aandacht aan het lezen van boeken. Maar er zijn nog nauwelijks vakdocenten die vakinhoud integreren met taalvaardigheid. Een probleem is het ontbreken van concrete informatie, voorbeelden en lesmateriaal.
Voor de NVON heb ik in zomer 2023 in samenwerking met mensen uit het eigen vakgebied en uit het vakgebied Nederlands een inventarisatie gedaan van wat er bij de bètavakken gedaan kan worden aan taalvaardigheid. Vanuit diverse publicaties is een overzicht samengesteld van de kennisbasis voor de bètadocenten. Daar waar nog geen eenduidige terminologie beschikbaar was is een keuze gemaakt en de informatie uit het vakgebied van de talen is aangevuld met bètaspecifieke elementen.
De komende tijd bereid ik aanvullende publicaties voor, onder andere een overzicht van de kennisbasis met verwijzingen naar bronnen, voorbeelden van lesactiviteiten, voorstellen voor de aanpak van professionalisering en een plan voor een vervolgtraject. Hiervoor werk ik samen met de NVON en het vaksteunpunt Nederlands van AlfaGammapartners
We komen graag in contact met mensen en scholen die samen met ons het materiaal verder willen ontwikkelen. Reacties en suggesties ook zeer welkom. Ik houd geïnteresseerden op de hoogte via een nieuwsbrief, meld je aan via het contactformulier.
Publicaties en interessante websites
Eigen publicaties
- Website Didactiek Nederlands: Elke docent een taaldocent! Maar hoe dan?
- Elke docent een taaldocent: wat houdt dat in?
- Begrijpend lezen van instructieteksten bij betavakken
- Verschillende manieren van kijken naar teksten
- Werken aan taalvaardigheid bij de betavakken – een overzicht van de kennisbasis van docenten
- Integreer basisvaardigheden met vakinhoud
- Probleembeschrijving bij natuurkunde
Interessante websites en publicaties van anderen:
- Platform Taalgericht Vakonderwijs (SLO)
- Conceptkerndoelen Nederlands september 2023
- Publicatie De zeven pijlers van onderwijs in begrijpend lezen – Stichting Lezen
- Lijst Schooltaalwoorden ITTA en SLO
- Hand-out argumentatieschema’s en drogredenen
- Hand-out werkwoordspelling
- Instructie werkwoordspelling